In een wereld waar communicatie centraal staat, is het essentieel dat elke leerling de kans krijgt om zich uit te drukken en te leren op een manier die bij hem of haar past. Voor dove en slechthorende leerlingen is gebarentaal een onmisbaar hulpmiddel om te communiceren en te leren.
Gebarentaal versus SMOG
Wanneer gebruik je gebarentaal of SMOG?
De keuze tussen gebarentaal en SMOG hangt af van de communicatieve behoeften van de persoon. Voor iemand die doof of ernstig slechthorend is, biedt gebarentaal een volledige en natuurlijke manier om te communiceren. Voor iemand met een verstandelijke beperking of taalontwikkelingsstoornissen kan SMOG een waardevol hulpmiddel zijn om de gesproken taal beter te begrijpen en te gebruiken.
Rol van een gebarentolk
Een gebarentolk vertaalt gesproken taal naar gebarentaal en vice versa, waardoor de communicatie tussen de leerkracht, de dove of slechthorende leerling, en de rest van de klas soepel verloopt. De tolk zorgt ervoor dat de leerling gelijke toegang heeft tot de informatie die wordt gedeeld in de les en dat hij of zij volledig kan deelnemen aan groepsactiviteiten.
Praktische tips voor het inzetten van een gebarentolk
1. voorbereiding en planning
Bespreek voor het begin van het schooljaar of een nieuw onderwerp met de tolk wat er verwacht wordt in de les. Deel het lesmateriaal en de planning zodat de tolk zich kan voorbereiden en relevante vaktermen kan leren.
Zorg ervoor dat de tolk op een zichtbare plek staat, zodat de dove of slechthorende leerling zowel de leerkracht als de tolk goed kan zien. Idealiter bevindt de tolk zich naast of voor de leerkracht.
Stem met de tolk af welke gebaren er worden gebruikt voor specifieke termen of concepten die veel voorkomen in de les.
2. Interactie met de leerlingen
Spreek altijd direct tegen de leerling met een auditieve beperking, niet tegen de tolk. De tolk is er om te vertalen, maar de communicatie moet tussen de leerkracht en de leerling blijven.
Houd regelmatig korte pauzes om de tolk tijd te geven om te vertalen, vooral tijdens langere uitleg of complexe zinnen. dit voorkomt dat de leerling achter raakt.
3. Groepsactiviteiten en samenwerking
Moedig de dove of slechthorende leerling aan om actief deel te nemen aan groepswerk. De tolk kan helpen om communicatie binnen de groep mogelijk te maken, maar het is belangrijk dat de leerling zich ook zonder tolk betrokken voelt.
Leg de klas uit hoe ze met de tolk moeten omgaan en zorg ervoor dat ze begrijpen dat de tolk er is om te helpen, maar niet het middelpunt van de communicatie moet zijn. Stimuleer een open en inclusieve houding onder alle leerlingen.
Algemene tips
Hieronder vind je enkele tips die je tijdens het lesgeven en bij het communiceren met het kind met auditieve beperking kan toepassen.
Ondersteun de verbale boodschap met mimiek en visueel materiaal. Dit kunnen gebaren, prenten, foto’s, … zijn. Dit geeft het kind meer context indien hij/zij de boodschap niet goed heeft verstaan. Schrijf bijvoorbeeld het huiswerk en toetsen die in de agenda moeten staan, op het bord.
Spreek rustig en duidelijk, maar niet overdreven. Een goede articulatie en intonatie, een rustig spreektempo en normale luidhuid zijn beter voor een een leerling met een auditieve beperking in plaats van overdreven mondbewegingen en een extra luide stemgeving.
Ga geregeld na of de leerling de opdracht/boodschap heeft begrepen en geef indien nodig nog extra informatie. Spreek met de leerling af hoe je dit kan nagaan, want niet alle leerlingen met een auditieve beperking vinden het fijn om de aandacht te trekken.
Vraag even de aandacht van de leerling met gehoorverlies voordat je iets vertelt. Dit kan door bijvoorbeeld een gebaar naar hem/haar te doen of een schoudertikje te geven.
Spreek zo weinig mogelijk wanneer je met jouw rug naar de klas gericht staat, bijvoorbeeld praten terwijl je op het bord schrijft.
Zorg voor ondertitels wanneer je een fragment/filmpje toont.
