Leerlingen met een motorische beperking (Type 4) hebben specifieke ondersteuningsbehoeften die zowel fysiek als cognitief kunnen zijn. Binnen het zorgcontinuüm – van brede basiszorg tot een individueel aangepast curriculum – is het van essentieel belang om haalbare aanpassingen te implementeren. Dit document biedt concrete richtlijnen voor het kleuter-, lager en secundair onderwijs, met praktische voorbeelden per fase van het zorgcontinuüm.
Inhoudsopgave
Kleuters
Brede basiszorg
Toegankelijke klasomgeving:
Meubilair dat in hoogte verstelbaar is of op wieltjes staat.
Differentiatie in motorische activiteiten:
Alternatieven zoals grotere bouwmaterialen, scharen met veermechanismen, blokscharen (zie foto) of digitale tekenopties.
Gedifferentieerde taken:
Opties zoals mondelinge opdrachten in plaats van schriftelijke taken.
Verhoogde zorg
Duidelijke structuur:
Visuele dagplanning en voorspelbare routines.
Aparte plaats voor zelfstandig te werken:
Met hoofdtelefoon/ werkhuisje.
Uitbreiding van zorg
Aangepaste tafel en stoel:
Een aangepaste stoel/rolstoel/tafel voor een goede zithouding.
Alternatieve bewegingsactiviteiten:
Individueel aangepaste oefeningen binnen LO.
Specifieke hulpmiddelen:
Elektronische communicatie-apparaten en aangepaste eet- en schrijfhulpen.
Lager onderwijs
Basiszorg
Digitale hulpmiddelen:
Tablets, spraakgestuurde software en voorleessoftware om schrijflast te verminderen.
Uitleg rond de beperking:
Een moment voorzien om klassikaal uitleg te geven aan andere leerlingen.
Verhoogde zorg
Kleur per vak:
- Een bakje met een kleur per vak op wieltjes.
- Elk vak een eigen kleur
Differentiëren:
- woorddictee i.p.v. zinnendictee
- aantal oefeningen beperken
- leren a.d.h.v. ingevulde bladen
Buddy-systeem:
Zorg voor een buddy die de leerling helpt bij het klaarleggen van boeken, helpen op de speelplaats. Dit kan een afwisselend systeem hebben.
Prikkelverwerking:
- Zorg voor een aparte plaats/ruimte voor zelfstandig werk/toetsen
- Zorg voor een hoofdtelefoon.
Uitbreiding van de zorg
Aangepaste tafel en stoel:
Een aangepaste stoel/rolstoel/tafel voor een goede zithouding.
Evaluatie:
- Evalueren op LO op inzet en niet op prestaties.
- toetsen mondeling
- toelaten gebruik van stappenplannen
Tekenopdrachten: Differentiëren/dispenseren.
Aangepaste hulpmiddelen:
- Computer inschakelen
- gebruik van speciaal schrijfgerei
- gebruik van speciaal eetgerei
Samenwerking met externe specialisten:
Overleg met multi-disciplinair team.
Secundair onderwijs
Basiszorg
Digitale hulpmiddelen:
Tablets, spraakgestuurde software en voorleessoftware om schrijflast te verminderen.
Uitleg rond de beperking:
Een moment voorzien om klassikaal uitleg te geven aan andere leerlingen.
Toegankelijke infrastructuur:
- Aangepaste toiletten
- Mogelijkheid tot gelijkvloers lesvloer
Aanpassingen handboeken:
- Bladen op voorhand perforeren
- Kopies beschikbaar stellen
- Duidelijke, eenvoudige lay-out
- Voldoende witruimte/ schrijflijnen/minder oefeningen op 1 blad
Verhoogde zorg
Digitale leeromgeving: Online lesmateriaal voorzien
Aanpassingen op stageplaatsen: Overleg met werkgevers over haalbare taken en werkaanpassingen.
Kleur per vak:
- Een bakje met een kleur per vak op wieltjes.
- Elk vak een eigen kleur
Differentiëren:
- woorddictee i.p.v. zinnendictee
- aantal oefeningen beperken
- leren a.d.h.v. ingevulde bladen
Buddy-systeem:
Zorg voor een buddy die de leerling helpt bij het klaarleggen van boeken, helpen op de speelplaats. Dit kan een afwisselend systeem hebben.
Prikkelverwerking:
- Zorg voor een aparte plaats/ruimte voor zelfstandig werk/toetsen
- Zorg voor een hoofdtelefoon.
Uitbreiding van de zorg
Aangepaste tafel en stoel: Een aangepaste stoel/rolstoel/tafel voor een goede zithouding.
Voorbereiding op de toekomst:
Focus op zelfstandig wonen en werken binnen de mogelijkheden van de leerling.
Inclusieve werkervaring:
Samenwerking met bedrijven voor een toegankelijke leeromgeving.
Evaluatie:
- Evalueren op LO op inzet en niet op prestaties.
- toetsen mondeling
- toelaten gebruik van stappenplannen
Tekenopdrachten:
Differentiëren/dispenseren.
Samenwerking met externe specialisten:
Overleg met multi-disciplinair team.
Aangepaste hulpmiddelen:
- Computer inschakelen
- gebruik van speciaal schrijfgerei
- gebruik van speciaal eetgerei
Door structurele en haalbare aanpassingen te implementeren, kunnen leerkrachten bijdragen aan een toegankelijke en motiverende leeromgeving. Samenwerking tussen schoolteams, ouders en externe specialisten is essentieel om het best mogelijke onderwijs op maat te realiseren.
Leersteuncentra kunnen scholen ondersteunen bij het ontwikkelen en implementeren van deze aanpassingen.
