In het onderwijs wordt steeds meer aandacht besteed aan de individuele noden van leerlingen, waarbij flexibiliteit en maatwerk centraal staan. Twee benaderingen die hierbij vaak worden gebruikt zijn het flexibel leertraject en het individueel aangepast curriculum (IAC). Hoewel beide vormen van differentiatie inzetten op het ondersteunen van leerlingen met specifieke behoeften, zijn er duidelijke verschillen in hun opzet, doel en toepassing.
Flexibel leertraject
Een flexibel leertraject richt zich op de mogelijkheid om de leerinhoud, het tempo, en de manier waarop de leerling leert aan te passen binnen de standaard leerdoelen van het onderwijs. Het is een manier om het curriculum aan te passen op basis van de interesses, sterktes, en eventuele zwakke punten van een leerling, zonder af te wijken van de algemene leerdoelen die voor de hele groep gelden.
Kenmerken
Leerlingen kunnen sneller of langzamer door de leerstof gaan, afhankelijk van hun niveau en noden. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een leerling bepaalde delen van de leerstof sneller doorneemt of juist meer tijd krijgt voor moeilijkere onderdelen.
De manier van lesgeven kan worden aangepast aan de leerstijl van de leerling. Bijvoorbeeld visuele ondersteuning voor een leerling die visueel sterker is of meer interactieve werkvormen voor leerlingen die beter leren door doen.
Binnen het standaard curriculum kunnen leerlingen meer uitdaging krijgen, of extra ondersteuning, afhankelijk van hun niveau.
Voorbeeld
IAC = individueel aangepast curriculum
Een individueel aangepast curriculum (IAC) gaat verder dan het flexibel leertraject en betekent dat de leerdoelen zelf worden aangepast aan de mogelijkheden van de leerling. Dit type curriculum wordt vaak toegepast bij leerlingen met een beperking of een specifieke onderwijsbehoefte, die niet in staat zijn om de algemene leerdoelen te behalen, zelfs met extra ondersteuning. Het IAC focust op het aanreiken van onderwijsinhouden die beter aansluiten bij het niveau en de mogelijkheden van de leerling.
Kenmerken
De leerdoelen worden niet alleen op een ander tempo behandeld, maar kunnen fundamenteel anders zijn dan de standaard leerdoelen voor de rest van de klas. De doelen worden afgestemd op wat de leerling daadwerkelijk kan bereiken.
Het IAC is volledig afgestemd op de behoeften van de leerling. Dit betekent dat de leerling bijvoorbeeld een andere vakkenstructuur heeft, minder vakken volgt, of aangepaste vakinhouden krijgt.
Een IAC is vaak een langdurige interventie, waarbij voortdurend wordt geëvalueerd of de aanpassingen blijven aansluiten bij de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerling.
Voorbeeld IAC
Verschil in het kort
| Flexibel leertraject | IAC |
Niveau van aanpassing | Standaardcurriculum aangepast in tempo en aanpak, werken naar algemene doelen. | Lesdoelen worden aangepast op het niveau van de leerling. |
Doelgroep | Alle leerlingen die binnen het regulier onderwijs met aanpassingen kunnen floreren. | Leerlingen die niet in staat zijn om de reguliere leerdoelen te behalen, ook niet met extra ondersteuning. |
Doelstellingen | Optimaal presteren binnen de standaard doelstellingen. | Nadruk op realistische en haalbare doelen die passen bij de specifieke mogelijkheden van de leerling. |
Zowel een flexibel leertraject als een individueel aangepast curriculum zijn waardevolle manieren om tegemoet te komen aan de verschillende noden van leerlingen. Het flexibel leertraject biedt ruimte binnen de bestaande leerdoelen om te differentiëren in tempo, aanpak en ondersteuning. Een IAC daarentegen past de leerdoelen zelf aan om te zorgen dat een leerling met specifieke noden onderwijs op maat krijgt dat aansluit bij zijn of haar mogelijkheden. Beide benaderingen dragen bij aan inclusiever onderwijs, maar met een andere mate van aanpassing en focus.
